Giai đoạn 1960-1975: Từ thực hiện nhiệm vụ đối ngoại

Ngày 9/7/1960, Công ty Du lịch Việt Nam ra đời trực thuộc Bộ Ngoại thương. Sự kiện đánh dấu sự ra đời của ngành Du lịch Việt Nam trong bối cảnh đất nước còn bị chia cắt. Trong giai đoạn đầu này, du lịch chủ yếu phục vụ công tác ngoại giao, đón tiếp các đoàn khách quốc tế, chuyên gia, bạn bè quốc tế đến hỗ trợ miền Bắc xây dựng chủ nghĩa xã hội.

Hoạt động du lịch giai đoạn này mang đậm tính chính trị, ngoại giao. Dù cơ sở vật chất còn thô sơ, nguồn lực hạn chế, nhưng ngành đã sớm xây dựng được lực lượng hướng dẫn viên, cán bộ phục vụ có nghiệp vụ và trình độ ngoại ngữ, đặt nền móng cho du lịch chuyên nghiệp về sau.

Giai đoạn 1975-1990: Tập trung tái thiết, từng bước mở rộng hoạt động

Sau ngày đất nước thống nhất năm 1975, ngành Du lịch bước vào giai đoạn tái thiết trong điều kiện kinh tế bao cấp. Hoạt động du lịch tập trung vào tiếp quản các cơ sở du lịch ở miền Nam và đầu tư phát triển thêm ở các địa phương có tiềm năng.

Bước ngoặt đến sau năm 1986, khi Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI xác định đổi mới toàn diện, xác định phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Du lịch bắt đầu có cơ hội tiếp cận thị trường, mở rộng quan hệ quốc tế và cải thiện chất lượng dịch vụ.

Giai đoạn 1990-2000: Mở cửa hội nhập, đặt nền móng cho phát triển

Ngành Du lịch chuyển mình mạnh mẽ khi Việt Nam mở rộng hội nhập, giao lưu quốc tế. Một loạt chính sách quan trọng được ban hành như Nghị quyết 45/CP (1993), Chỉ thị 46-CT/TW (1994), và đặc biệt là Thông báo Kết luận 179-TB/TW của Bộ Chính trị (1998) về phát triển du lịch trong tình hình mới. Từ đây, Pháp lệnh Du lịch được ban hành (1999), ra đời Ban Chỉ đạo Nhà nước về Du lịch (1999), Chương trình Hành động quốc gia về Du lịch (2000), Chiến lược phát triển du lịch Việt Nam 2001-2010 (2022), tạo nền móng quan trọng cho sự phát triển du lịch trong thời kỳ hội nhập.

Năm 1990, Việt Nam chỉ đón khoảng 250.000 lượt khách quốc tế, đến năm 2000 con số này tăng lên hơn 2 triệu lượt, gấp 8 lần. Đây là giai đoạn định hình tư duy phát triển du lịch như một ngành kinh tế tổng hợp, tạo tiền đề cho các bước nhảy vọt sau này.

Giai đoạn 2000-2010: Tăng trưởng ổn định, mở rộng hạ tầng và thị trường

Trên nền tảng hành lang pháp lý được bổ sung, ngành Du lịch bước vào giai đoạn phát triển, hạ tầng được chú trọng đầu tư và thị trường du lịch mở rộng đáng kể. Sự ra đời của Chương trình Hành động quốc gia về Du lịch và Chương trình Xúc tiến Du lịch Quốc gia đã tạo nguồn lực quan trọng cho xúc tiến quảng bá hình ảnh Việt Nam ra thế giới. Năm 2010, Việt Nam đón trên 5 triệu lượt khách quốc tế, 28 triệu lượt khách du lịch nội địa, tổng thu từ du lịch ước đạt gần 96.000 tỷ đồng.

Giai đoạn 2010-2019: Tăng tốc bứt phá, trở thành ngành kinh tế quan trọng

Đây là thời kỳ tăng tốc của du lịch Việt Nam với những bước phát triển vượt bậc cả về lượng khách, doanh thu. Nhiều chính sách quan trọng được ban hành, trong đó đặc biệt là Nghị quyết 08-NQ/TW (2017) của Bộ Chính trị xác định mục tiêu phát triển du lịch thành ngành kinh tế mũi nhọn; Luật Du lịch 2017 tạo môi trường pháp lý thuận lợi cho du lịch trong tình hình mới.

Hệ sinh thái du lịch từng bước hoàn thiện, từ hạ tầng giao thông, cảng hàng không, cơ sở lưu trú cao cấp đến các sản phẩm đa dạng như du lịch biển đảo, sinh thái, văn hóa, MICE, nghỉ dưỡng cao cấp.

Năm 2019, Việt Nam đón 18 triệu lượt khách quốc tế, 85 triệu lượt khách nội địa, tổng thu từ du lịch đạt 755.000 tỷ đồng; Du lịch đóng góp 9,2% GDP, trở thành một trong những ngành kinh tế lớn của đất nước.

Giai đoạn 2020-2025: Thích ứng linh hoạt, phục hồi mạnh mẽ, vững bước tiến vào kỷ nguyên mới

Đối mặt với đại dịch Covid-19, Du lịch Việt Nam nỗ lực vượt bậc, không chỉ tái thiết hoạt động, phục hồi mạnh mẽ trên mọi lĩnh vực, hoàn thành xuất sắc các chỉ tiêu tăng trưởng. Năm 2024, Việt Nam đón 17,6 triệu lượt khách quốc tế, đạt 98% mức năm 2019 - mức phục hồi tốt nhất trong ASEAN. Quý I/2025, Việt Nam đạt mức tăng trưởng khách quốc tế cao nhất trong khu vực châu Á Thái Bình Dương và thứ 6 trên toàn thế giới.

Dấu ấn của thời kỳ này là công tác tham mưu và chỉ đạo điều hành xây dựng thể chế chính sách cho du lịch được đặc biệt coi trọng. Thủ tướng trực tiếp chủ trì 3 hội nghị lớn về du lịch để tháo gỡ khó khăn cho du lịch. Trên cơ sở đó, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 82/NQ-CP, Chỉ thị 08/CT-TTg, Công điện 06/CĐ-TTg, Công điện 34/CĐ-TTg cùng các chính sách thị thực thông thoáng. Qua đó tạo đòn bẩy cho sự phục hồi và tăng trưởng đột phá của du lịch.

Giai đoạn này cũng gắn với sự thúc đẩy mạnh mẽ chưa từng có về chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ trong lĩnh vực du lịch, đổi mới xúc tiến quảng bá, đa dạng hóa hệ thống sản phẩm du lịch, tăng cường liên kết hợp tác trong nước, đẩy mạnh hợp tác quốc tế gắn kết du lịch với thế giới.

Việt Nam được 5 lần vinh danh là "Điểm đến di sản hàng đầu thế giới", 6 lần "Điểm đến hàng đầu châu Á", Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam 4 lần nhận danh hiệu “Cơ quan quản lý du lịch hàng đầu châu Á”…